عضو شورای ناظر بر نشریات دانشگاهی وزارت علوم مطرح كرد
نشریه های دانشجویی پل ارتباطی اندیشه های دانشجویی و فضای رسانه ای
کنکوری: به گزارش کنکوری، عضو شورای ناظر بر نشریات دانشگاهی وزارت علوم اظهار داشت: نشریه های دانشجویی بعنوان پلی میان فضای رسانه ای دانشگاه و فضای صنعتی، همینطور بعنوان ارتباط دهنده اندیشه ها و باورهای دانشجویی، نقش بسزایی بازی کرده اند.
سعید جلیلی، عضو شورای ناظر بر نشریات دانشگاهی وزارت علوم در گفتگو با ایسنا، ضمن اشاره به اهمیت نشریات دانشجویی اظهار نمود: نشریات دانشجویی بعنوان پلی میان فضای رسانه ای دانشگاه و فضای صنعتی، همینطور بعنوان ارتباط دهنده اندیشه ها و باورهای دانشجویی، نقش بسزایی بازی کرده اند. این نشریات پس از انقلاب و حتی پیش از آن، در انتقال اندیشه های بزرگان انقلاب به مخاطبان خود بسیار مؤثر بودند. در دوران جنگ تحمیلی، نشریات در چارچوب های مختلفی همچون روزنامه های دیواری و نشریات مکتوب فعالیت داشتند.
وی افزود: با ورود به دهه های ۷۰ و ۸۰، فعالیت نشریات دانشجویی به اوج خود رسید. در این دوره، کشور به دوران سازندگی خود بعد از جنگ تحمیلی وارد شده بود و فضای دانشگاهی هم با عنایت به گسترش رشته های تحصیلی و افزایش تعداد دانشگاه ها، از ۲۴ تا ۲۵ دانشگاه به ۳۵۰۰ واحد آموزشی و مرکز آموزش عالی رسید. تعداد دانشجویان هم به بیشتر از ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر افزایش پیدا کرد. این گسترش علمی و دانشگاهی بستر مناسبی برای شکل دهی نشریات دانشگاهی فراهم نمود که توانستند مخاطبان خاص خویش را در بین قشر دانشجو پیدا کنند.
این فعال دانشجویی بیان نمود: با گذشت زمان و ورود به دهه ۹۰، با پدیده اینترنت و عصر جدید ارتباطات مواجه شدیم. در این دوران، نشریات نتوانستند خویش را با شرایط جدید وفق دهند و متاسفانه خیلی از آنها صدمه دیدند.
عضو شورای ناظر بر نشریات دانشگاهی وزارت علوم اظهار داشت: در اواخر دهه ۹۰، با شیوع بیماری کرونا، دانشگاه ها به مدت دو سال تعطیل شدند. این مورد ارتباط بین اهل قلم و نسل های مختلف را تحت تاثیر قرار داد و پیوندها شکسته شد. این شکست پیوند و مجازی شدن دانشگاه سبب شد که نشریات بیشتر از پیش گرفتار صدمه شوند و ما شاهد نقطه افول اصلی نشریات از نظر کمیت و کیفیت باشیم.
وی ادامه داد: حالا در دوره پساکرونا و عصر ارتباطات قرار داریم. انتظارات و سلیقه های مخاطب مشخص شده است، اما چالش اصلی پیش روی ما، مساله آئین نامه ها و ضوابطی است که در وزارت علوم، وزارت فرهنگ و شورایعالی انقلاب فرهنگی سال ها پیش مصوب شده اند. این چارچوب ها متناسب با شرایط روز نیستند. برای نمونه، اگر یک دانشجو بخواهد نشریه ای را در فضای تصویری رسانه های اجتماعی منتشر کند یا محتوای صوتی خویش را به شکل پادکست عرضه نماید، با چالش هایی مواجه خواهد شد؛ چونکه بسترهای چندرسانه ای اساساً از نظر قانونی پذیرفته نشده اند.
وی ادامه داد: نخستین چالش ما اینست که آئین نامه ها و ضوابط بالادستی باید به رسمیت شناخته شوند که فعالیت دانشجویی در یک فضای چندرسانه ای، مشروعیت دارد. دوم اینکه، این ضوابط ثابت به معنای محدودیت برای رسانه های دانشجویی نیست؛ بلکه زمانیکه این موارد پذیرفته می شوند، در مرحله بعدی باید از آنها حمایت هم کرد. در اینجا وارد بحث حمایتی می شویم. پیش از این، چاپ و تولید و تکثیر نشریات به مساله کاغذ وابسته بود و نوسانات قیمت کاغذ و واردات آن تاثیر زیادی بر این فرایند داشت. حتی بالا و پایین شدن قیمت کاغذ بر هزینه چاپ و تولید نشریات اثر می گذارد.
این فعال دانشجویی بیان نمود: دانشجویان دو محل درآمد داشتند تا بتوانند حمایت و پشتیبانی لازم را برای توسعه نشریات خود جلب کنند. نخستین و مهم ترین حامی دانشجویان، کارشناسان نشریات و معاونت فرهنگی دانشگاه ها بودند. اما در سالهای اخیر، دانشجویان وقتی به کارشناسان رجوع می کنند و درخواست حمایت دارند، گاهی با سفارش هایی مواجه می شوند که به آنها پیشنهاد می شود نشریات خویش را در چارچوب الکترونیکی تولید و منتشر کنند.
جلیلی اعتقاد دارد مساله ای که در اینجا وجود دارد، فهم نادرست برخی مسئولان از فضای چندرسانه ای است. آنها تصور می کنند اگر نشریه ای در چارچوب یک PDF منتشر شود، هزینه تولید و انتشار آن کم می شود، در حالیکه حقیقت خلاف اینست. شما خودتان بعنوان رسانه گران می دانید که وقتی می خواهید وارد فضای تصویری شوید، به یک سناریو نویس خوب، تدوینگر ماهر و ابزارهای رسانه ای تولید محتوا نیاز دارید. این درک باید در مسئولان دانشگاه ما ایجاد شود. اگر مقرر است به فرهنگ بها داده شود و باور داشته باشند که فرهنگ مانند هوا و اکسیژن برای فضای فکری دانشجویان مهم می باشد، پس باید به همان نسبت از نشریات حمایت های مالی و معنوی کنند.
وی ادامه داد: در مورد بحث بودجه هم باید بگویم که بودجه نشریات دانشگاهی از محل بودجه فرهنگی تأمین می شود و این بودجه باید ۵ درصد از کل بودجه هر دانشگاه را شامل شود. متاسفانه ما شاهدیم که همین بودجه ۵ درصدی هم محقق نمی گردد. دلیل این عدم تحقق، مشخص نبودن ردیف های دانشگاهی در وزارت علوم و سایر دستگاه هاست. گاهی دیده می شود که این ردیف ها در محل های دیگری هزینه می شود؛ بعنوان مثال، بودجه آموزشی صرف امور دانشجویی یا بودجه فرهنگی به بخش آموزشی اختصاص می یابد.
این فعال حوزه دانشجویی خاطرنشان کرد: ما خواستار شفافیت و عدالت در هزینه کرد دانشگاهی هستیم، چه بین خود دانشگاه و چه در درون دانشگاه میان معاونت ها و بخش های مختلف. همینطور باید سهم نشریات دانشگاهی بعنوان راهبران عرصه رسانه ای و فکری کشور مشخص باشد که چه مقدار از این ۵ درصد باید به نشریات دانشگاهی تخصیص یابد. متاسفانه تا امروز این مورد مشخص نبوده و احتمال می رود که در بودجه سال آینده، تلفیق ردیف ها تشدید شود؛ یعنی اگر بودجه ای برای غذای دانشجویی تخصیص داده شده، امکان دارد با بودجه خدمات دانشجویی ترکیب شود و ردیف های دیگر هم با یکدیگر ادغام شوند.
عضو شورای ناظر بر نشریات دانشگاهی وزارت علوم اظهار داشت: این وضعیت سبب خواهد شد که مساله شفافیت گرفتار چالش شود و وقتی شفافیت در بودجه تحت تاثیر قرار گیرد، به وضوح مساله عدالت هم مبتلا به اختلال خواهد شد. چگونه یک نشریه دانشگاهی بعنوان یک سازوکار و ساختار در دانشگاه می تواند زمانیکه مشاهده کند بین تشکل های مختلف، کانون ها و انجمن های علمی در تقسیم و تخصیص بودجه عدالت و شفافیتی وجود ندارد، به فعالیت خود ادامه دهد؟
جلیلی بیان نمود: نکته دیگر اینست که نشریات باید از یک سری ضوابط انضباطی و محتوایی پیروی کنند که بعد از چاپ و نشر اعمال می شود. وقتی نشریات متوجه می شوند که باید در قالب این آئین نامه ها حرکت کنند اما از سوی دیگر حمایتی از آنها صورت نمی گیرد، امکان دارد گرفتار سرخوردگی شوند. این سرخوردگی در وهله اول بر کیفیت کار آنها تاثیر منفی خواهد گذاشت و در وهله دوم، فضای گفتمانی و گفت و گویی که باید در دانشگاه شکل بگیرد را مسدود خواهد نمود."
به قول وی؛ تصور کنید دانشگاهی وجود داشته باشد که هیچ بستر مناسبی برای کرسی های آزاداندیشی نداشته باشد و فضایی برای بیان نظرات و انتشار محتوا فراهم ننموده باشد. در چنین شرایطی، وقتی قلم دانشجو بشکند و نشریاتش بسته شوند، عملا فضایی ایجاد می شود که انرژی خلاقانه ای در آن متراکم می گردد. این انرژی جایی برای تخلیه شدن ندارد و تضارب افکار و آرا در آن محقق نمی گردد. در نهایت، این وضعیت منجر به وقوع حوادثی خواهد شد که پیشتر شاهد آن بوده ایم.
وی افزود: تا اینجای کار، هیچ مساله سیاسی یا نقطه نزاع حزبی وجود ندارد؛ مبحث صرفا ناشی از کم توجهی و عدم درک صحیح است. وقتی مدیریت منابع به درستی انجام نشود، باعث می شود که برخی بسترهای مفید و اثرگذار بسته شوند؛ بسترهایی که می توانند نشاط دانشجویی را بالا برند و تضارب و تقارب افکار و اندیشه ها را تسهیل کنند. وقتی ما این بسترها را می بندیم، به صورت طبیعی فضایی ایجاد می نماییم که امکان دارد با هر اتفاق کوچکی، گرفتار خلل و صدمه شود.
جلیلی اعتقاد دارد ما همیشه با اعتراضات دانشجویی در زمینه غذا، انضباط و خوابگاه ها مواجه هستیم. اگر نگرش ما نسبت به مسائلی مانند خوابگاه های دانشجویی یا امنیت دانشجویی این باشد که آنها کم ارزش هستند و دانشجو فقط وظیفه دارد که بیاید درس بخواند و برود، در چنین شرایطی اگر به این مسایل پاسخ مناسب ندهیم، نهایتا به نتایجی مشابه حادثه اخیر خوابگاه دانشگاه و مشکلاتی که برای آن دانشجوی مرحوم، امیر محمد خالقی، پیش آمد، خواهیم رسید.
وی بیان نمود: علاج واقعه باید پیش از وقوع صورت گیرد. اگر امروز به فکر تأمین امنیت خوابگاه ها، غذای دانشجویان، آرامش آنها و مهم تر از همه، فراهم کردن بستری برای اشاعه افکار و اندیشه هایشان نباشیم، این مشکلات جمع می شوند و متاسفانه امکان دارد در یک مقطع زمانی خاص بروز پیدا کنند. باردیگر تاکید می کنم که این مسایل علل سیاسی و حزبی ندارند؛ بلکه عملکرد ماست که به صورت ناخواسته بستری فراهم می آورد که امکان دارد باعث سوءاستفاده و برهم ریختگی فضای علمی کشور شود.
جلیلی خاطرنشان کرد: در مورد فضای علمی کشور، باید اشاره کنم که نشریات دانشگاهی نقش برجسته ی در راهبری نهاد علم دارند. راهبری نهاد علم یعنی چه؟ یعنی آخرین دستاوردهای علمی محققان ما و آخرین تولیدات علمی و صنعتی آنها باید در چارچوب کارگاه ها و کارخانه ها شناخته شوند. شناخته نشدن این دستاوردها سبب می شود روحیه جنبش دانشجویی و انرژی موردنیاز برای حرکت بسمت مسایل اقتصادی و فنی از بین برود. اینجا نشریات دانشگاهی هستند که در چارچوب نشریات علمی وارد عمل می شوند؛ هم دستاوردها را تبیین می کنند، هم معرفی می کنند و هم به نمایش می گذارند.
وی افزود: این نمایش ها و بسترآفرینی برای گفتگو در حوزه علم، چاپ، انتشار و ترویج مقالات علمی سبب می شود که دانشجویان ما علاوه بر مسایل سیاسی و فرهنگی، در حوزه علمی هم به تبادل نظر بپردازند. این تبادل نظر دو بال علم و فرهنگ را به پیش خواهد برد.
جلیلی اظهار داشت: اگر بخواهم نکته ای را اضافه کنم، باید بگویم عمده محتوایی که برای درخواست مجوز نشریات دانشجویی عرضه می شود، در چه قسمتهایی متمرکز است. آیا دانشجویان بیشتر بسمت فعالیتهای علمی حرکت کرده اند یا بسمت فعالیتهای سیاسی-اجتماعی؟ میتوان گفت یک توازن نسبی بین محورهای مختلف وجود دارد؛ اما اساسا مسایل سیاسی همیشه جذاب تر بوده و سهم بیشتری از محتوای نشریات دانشگاهی را به خود اختصاص داده اند. بعد از آن، موضوعات فرهنگی و ادبی قرار دارند و سپس مسایل علمی و فناورانه که نیازمند توجه بیشتری در عصر حاضر هستند.
وی ادامه داد: امروز مساله اول کشور، اقتصاد است و یک اقتصاد پویا بدون پشتوانه علمی و صنعتی شکل نمی گیرد. اگر دستاوردی داریم یا ظرفیتی در کشور وجود دارد، این ظرفیت ها باید معرفی شوند و از زیر به رو کشیده شوند. بستر نمایش این دستاوردها رسانه است و رسانه ما در دانشگاه همان نشریاتی هستند که به شکل دانشجویی فعالیت می نمایند.
وی ادامه داد: رتبه بندی نشریات یکی از مسایل مهمی است که در سالهای اخیر مغفول واقع شده است. ما در شورای مرکزی ناظر بر نشریات دانشگاهی وزارت علوم، از آغاز فعالیت خود، بحث رتبه بندی را آغاز کردیم و در جلسات متعدد، معیارهای آنرا مورد بحث و بررسی قرار دادیم. این معیارها از جنبه های مختلفی شامل بستر، محتوا و کیفیت سنجیده می شوند. سنجه ها در چارچوب یک آئین نامه تدوین شده و تلاش شده که این محورها بگونه ای طراحی شوند که پیچیدگی خاصی نداشته باشند و در نحوه امتیازدهی و رتبه بندی دانشگاه ها گرفتار اشکال نشویم.
جلیلی اظهار داشت: به صورت مختصر، می توانم به دو بخش اصلی اشاره کنم: بخش بصری و بخش محتوایی. بخش بصری شامل خصوصیت های گرافیکی طراحی نشریات و بسترهای انتشار محتوا است. بعنوان مثال، اگر نشریه ای بتواند خویش را در چارچوب صوتی و تصویری و در قالب رسانه های اجتماعی منعکس کند، این یک مزیت شمرده می شود.
این فعال حوزه دانشجویی خاطرنشان کرد: بخش دیگری که به آن اشاره می کنم، بخش محتوایی است. محتوای نشریات باید به روز و در رابطه با مسایل کشور باشد؛ به صورتی که مطالب نشریه چه در حوزه سیاسی و چه علمی، به بررسی مسایل روز بپردازد و منجر به عرضه چاره ها و راهکارهای مؤثر شود. همچنین، از نظر نگارشی و ادبی، نشریه باید قوی باشد؛ یعنی باید بگونه ای نوشته شود که در عین ایجاز و اختصار، کامل و رسا باشد و بتواند بیان خویش را به مخاطب منتقل کند.
وی ادامه داد: اثرگذاری نشریات دانشجویی هم حائز اهمیت می باشد. اثرگذاری چگونه دیده می شود؟ وقتی مطلبی از یک نشریه در دانشگاهی در یک شهرستان چاپ می شود و در کمتر از چند ماه، همان مقاله یا یادداشت در سطح یک رسانه ملی مانند صدا و سیما یا دیگر رسانه ها منعکس می شود، نشان دهنده اثرگذاری آن مطلب است. این موارد همگی در فرایند رتبه بندی نشریات لحاظ شده اند و چارچوب کلی آن بزودی به دانشگاه ها ابلاغ خواهد گردید تا شورای مرکزی هر دانشگاه بتواند این رتبه بندی را در سطوح استانی و ملی انجام دهد.
عضو شورای ناظر بر نشریات دانشگاهی وزارت علوم اظهار داشت: هم اکنون، آئین نامه و ضوابط رتبه بندی آماده شده اما هنوز ابلاغ نشده است. ان شاءالله در آینده نزدیک، رتبه بندی نشریات به دانشگاه های کشور ابلاغ خواهد گردید.
وی بیان نمود: مبحث دیگری که می خواهم به آن اشاره کنم، علل افت نشریات دانشجویی نسبت به ۱۵ یا ۲۰ سال قبل است که شاهد اوج خوبی بودیم. چالش هایی که نشریات و جامعه دانشگاهی ما در ۱۰ تا ۱۵ سال گذشته با آن مواجه گشتند، شامل موارد زیر است: اولاً، فضای نقد بسته شد. این نه به شکل دستوری از بالا، بلکه به سبب تغییر فرهنگ نقد و گفتمان در دانشگاه ها صورت گرفت. ما به نقطه ای رسیدیم که تحمل نظرات یکدیگر کاهش پیدا کرد و این تضارب آرا به پناهگاه نشریات منتقل شد. نشریات بعنوان مکانی برای بیان نظرات مختلف و پاسخگویی به یکدیگر عمل کردند.
وی ادامه داد: با ورود اینترنت و رسانه های اجتماعی، جذابیت بصری و چندرسانه ای این پلت فرم ها سبب کاهش مقبولیت نشریات در بین مخاطب عام شد. مخاطبی که می توانست به سادگی از راه موبایل خود به اطلاعات دسترسی پیدا کند، با یک اقیانوس وسیع از اطلاعات کم عمق مواجه گردید. این وضعیت سبب شد که نشریات نتوانند خویش را به خوبی معرفی کنند و در بسترهای متنوع رسانه ای تکثیر شوند.
جلیلی بیان نمود: بعضی از نشریات به جای تولید محتوای مکتوب، تلاش کردند تا محتوای تصویری تولید کنند یا پادکست بسازند؛ در حالیکه سال ها پیش فعالیتهای خویش را بیشتر در چارچوب وبلاگ ها انجام می دادند.
عضو شورای ناظر بر نشریات دانشگاهی وزارت علوم اظهار داشت: در سالهای اخیر، نشریات دانشجویی با چالش های گوناگونی مواجه گشته اند. بعد از گذشت دو سال تعطیلی به سبب شیوع بیماری کرونا، ارتباطات در این فضا بشدت قطع شد. در گذشته، ما به سادگی می توانستیم تجربیات و دستاوردهای خویش را از نسلی به نسل دیگر منتقل کنیم؛ اما حالا با نسلی روبرو می باشیم که با نسل های قبلی ارتباطی ندارد. این فضای تعطیلی، مجازی شدن و غیرکاغذی بودن نشریات را تشدید کرد و تأثیرات آن به وضوح در دانشگاه ها مشاهده می شود.
وی ادامه داد: زمانیکه دانشگاه ها باردیگر باز شدند، با دفاتر و چاپخانه هایی مواجه شدیم که گرد و غبار بر روی آنها نشسته بود. نشریات و تشکل ها دیگر آن شور و نشاط سابق را نداشتند و این مورد سبب شد تا نشریات با سوالاتی جدی مواجه شوند: چگونه می توانیم بر این فضای جدید غلبه کنیم؟برای پاسخ به این پرسش، میتوان به چند راهکار اشاره نمود. اولین اقدام، رتبه بندی نشریات است. ما باید نگاهی به گذشته داشته باشیم و نشریات خویش را ارزیابی نماییم تا نقاط ضعف و قوت آنها را شناسایی نماییم. این ارزیابی به ما کمک خواهد نمود تا نشریات موفق تر را بعنوان الگو معرفی نماییم.
جلیلی تصریح کرد: تداوم برگزاری جشنواره ها و همایش های نشریاتی است که در کشور برگزار می شود؛ مانند جشنواره نشانه دانشجویی تیتر که به شکل ملی هر ساله انجام می شود. سومین اقدام، تداوم دوره های آموزشی برای آشنایی با آئین نامه ها و ضوابط رسانه ای است. فقدان شناخت کافی از این موارد می تواند صدمه های جدی به نشریات دانشگاهی وارد کند.
وی افزود: اگر این سه اقدام صورت گیرد و نشریات بتوانند در چارچوب خانه های نشریات دانشجویی سازماندهی شوند، می توانند فضایی برای هم افزایی و همکاری ایجاد کنند. این خانه ها می توانند بعنوان پشتوانه ای برای پیشبرد اهداف رسانه ای و نشریاتی در دانشگاه ها عمل کنند.
جلیلی اظهار داشت: در مورد افول نشریات مکتوب باید اظهار داشت که با عنایت به تقویت رسانه های اجتماعی و اقبال عمومی به پادکست ها و محتواهای تصویری، برخی امکان دارد تصور کنند که نشریات مکتوب درحال پایان هستند. اما این تصور نادرست است. تولید محتوای صوتی و تصویری باکیفیت نیازمند سناریو و فیلم نامه ای قوی است؛ در حالیکه نشریات مکتوب ما بنیانگزار محتوای چندرسانه ای جدید هستند. اگر از این نشریات غفلت نماییم، اجازه خواهیم داد که در اقیانوس گسترده و کم عمق اطلاعات غرق شویم.
او در آخر اظهار داشت: بنابراین، حفظ و تقویت نشریات مکتوب ضروریست و باید در کنار آنها به دنبال ابزارها و بسترهای جدید هم باشیم. رسانه های اجتماعی و محتوای چندثانیه ای نباید ما را از اهمیت نوشتن و تفکر غافل کند.
منبع: konkoorist.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان کنکوری در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب کنکوری
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
= ۵ بعلاوه ۵